Jakie są różnice między umową zlecenie a umową o pracę?

Umowa o pracę i umowa zlecenie to dwie najczęstsze formy zatrudnienia. Jakie są najważniejsze różnice między nimi? Co powinna zawierać dana umowa? Poniżej omawiamy różnie między umową zlecenia a umową o pracę.

1. Charakter prawny

Umowa o pracę– to umowa, na podstawie której pracownik podejmuje pracę na rzecz pracodawcy na czas określony lub nieokreślony, zgodnie z warunkami określonymi w Kodeksie pracy. Zostaje nawiązany stosunek pracy. Prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy są określone w Kodeksie Pracy.

Umowa zlecenie– to umowa, na podstawie której zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła lub usługi na rzecz zleceniodawcy w zamian za wynagrodzenie. Umowa zlecenie nie tworzy stosunku pracy, ale jedynie zobowiązanie do wykonania określonego zadania. Podstawą do prawnej regulacji jest Kodeks Cywilny

2. Formalności

Umowa o pracę: Zawarcie umowy o pracę wymaga zachowania określonych form i procedur przewidzianych w prawie pracy, takich jak sporządzenie pisemnej umowy, przedstawienie informacji o warunkach zatrudnienia tj.: miejsce wykonywania pracy, rodzaj wykonywanej pracy, wynagrodzeniu, wymiar czasu pracy, data rozpoczęcia pracy. Pracownik wykonuje pracę osobiście na rzecz pracodawcy, nie ma możliwości wyznaczyć ewentualnego zastępstwa.

Umowa zlecenie: Zawarcie umowy zlecenia nie jest zwykle obarczone takimi samymi formalnościami jak umowa o pracę. Nie ma wymogu pisemnego sporządzenia umowy, choć zaleca się zachowanie takiej formy dla celów dowodowych. Powinien być też określony termin rozpoczęcia i zakończenia umowy, strony umowy, czynności/ usługi, które będą wykonywane w ramach umowy zlecenia, wysokość wynagrodzenia. Można zawrzeć również zapisy dot. ewentualnego zastępstwa, odpowiedzialności za dokonanie szkód itp.

3. Ochrona prawna

Umowa o pracę. Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę mają prawo do szeregu świadczeń i ochrony przewidzianej w prawie pracy, tj.: płatny urlop, płatne L4, ochrona przed wypowiedzeniem bez uzasadnionej przyczyny, okresowe badania lekarskie, ochrona przed dyskryminacją itp. Przykład: nie można zwolnić pracownicy w ciąży lub w trakcie urlopu macierzyńskiego, nie można zwolnić pracownika w wieku przedemerytalnym

Umowa zlecenie. Zleceniobiorcy nie korzystają z tak szerokiej ochrony jak pracownicy na podstawie umowy o pracę. Zazwyczaj mają mniej uprawnień, np. nie mają zagwarantowanego płatnego urlopu, a także mogą być bardziej narażeni na wypowiedzenie umowy bez uzasadnionej przyczyny. Zleceniodawcy nie przysługują odprawy emerytalne, nie obowiązuje również ochrona pracownicy w ciąży.

Uwaga: Zleceniobiorca po odprowadzaniu składki chorobowej przez 90 dni (ważna jest ciągłość, nawet w ramach różnych umów zlecenie) ma prawo do płatnego L4.

4. Wynagrodzenie i podatki

Umowa o pracę: Pracownik na podstawie umowy o pracę otrzymuje wynagrodzenie za pracę, które podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych, z zachowaniem odpowiednich potrąceń na ubezpieczenia społeczne, emerytalne, rentowe i zdrowotne.

Umowa zlecenie: Zleceniobiorca otrzymuje wynagrodzenie za wykonaną usługę, które również podlega opodatkowaniu, a także potrącane są składki, tak samo jak w przypadku umowy o pracę, na ubezpieczenia społeczne, emerytalne, rentowe i zdrowotne. Składka na ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolna, to zleceniobiorca decyduje czy chce ją odprowadzać.

Wyjątek: W przypadku umowy zlecenia ubezpieczeniem społecznym nie podlegają uczniowie i studenci do ukończenia 26 roku życia. Dla obu rodzajów umów osoby do ukończenia 26 roku życia są zwolnione z podatku. Co oznacza, że uczeń do 26 r.ż. zatrudniony na umowie zlecenie ma kwotę netto równą kwocie brutto.

Zarówno dla umowy o pracę jak i dla umowy zlecenia wynagrodzenie nie może być niższe niż aktualnie obowiązujące wynagrodzenie minimalne. Od stycznia 2024r. wynagrodzenie minimalne wynosi 4242zł brutto, a minimalna stawka godzinowa to 27,70zł brutto.

5. Okres trwania

Umowa o pracę: Może być zawarta na czas określony lub nieokreślony, zgodnie z decyzją stron. Rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić na drodze porozumienia stron, bez okresu wypowiedzenia lub z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia wynosi:

2 tygodnie jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy
1 miesiąc jeśli zatrudnienie wynosiło co najmniej 6 miesięcy
3 miesiące, jeśli zatrudnienie wynosiło co najmniej 3 lata

Umowa zlecenie: Zazwyczaj ma charakter jednorazowy i dotyczy konkretnego zadania lub projektu. Może być zawarta na czas określony lub nieokreślony, ale zazwyczaj jest to umowa krótkoterminowa. Umowa zlecenia może być rozwiązana przez każdą ze stron, w każdym czasie. Należy jednak pamiętać, że zleceniobiorca rozwiązujący umowę bez wyraźnego powodu, może zostać zobowiązany do pokrycia szkody wynikającej z niewykonania zlecenia. Strony mogą określić w umowie okres wypowiedzenia umowy.

Podejmując pracę warto znać różnicę wynikające z oferowanej umowy i dobrać formę zatrudnienia, która najbardziej nam odpowiada.